Σκοπός
Το Κέντρο Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας ιδρύθηκε το 1994 ως ανεξάρτητο σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με σκοπό την επί ακαδημαϊκής βάσεως και μεθοδολογίας απόκτηση γνώσης, τον προβληματισμό και την κατανόηση της αλήθειας στα ηθικά και κοινωνικά προβλήματα που ανακύπτουν από τη Βιοϊατρική Έρευνα και τις εφαρμογές της. Από το 1998 μέχρι σήμερα το Κέντρο φιλοξενεί και υποστηρίζει κτιριακά και λειτουργικά τις συνεδριάσεις και το σύνολο των δραστηριοτήτων της Επιτροπής Βιοηθικής της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
ΙΔΕΑ
Το Κέντρο Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας ιδρύθηκε το 1994 σε μια εποχή που ήδη η έρευνα της ζωής και της υγείας είχε πάψει να αποτελεί ιατρικό και βιολογικό μονοπώλιο και είχε αρχίσει να προκαλεί μια πρωτόγνωρα δυναμική προβληματική και στον χώρο των ανθρωπιστικών και θεολογικών επιστημών.
Αφ’ ενός μεν η επιστήμη και η τεχνολογία έδιναν τη δυνατότητα αφ’ ετέρου δε η οικονομία, η κοινωνική νοοτροπία και η πολιτική εξασφάλιζαν τις προϋποθέσεις, ώστε η ανεξέλεγκτη παρέμβαση στο DNA της ανθρώπινης ζωής να απειλεί συχνά στην ουσία τον πυρήνα και το γονίδιο της ανθρώπινης ψυχής.
Ο ραγδαία από τότε εξελισσόμενος τομέας της Βιοϊατρικής Ηθικής σε συνδυασμό με τις ευμενείς οικονομικές παροχές στη Βιοϊατρική Έρευνα, την πίεση των σύγχρονων κοινωνικών συνηθειών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών προς ιατρικές λύσεις, την προσχώρηση της διαστημικής τεχνολογίας στην Ιατρική φανέρωνε τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα ενός Κέντρου Ερευνητικού στον χώρο της Βιοϊατρικής Ηθικής και στην Ελλάδα.
Ύστερα από πολλή σκέψη και κυοφορία, μια νέα αγάπη και μια καινούργια τότε ανάγκη έσπειραν στους ιδρυτές του με επικεφαλής τον Αρχιμανδρίτη Νικόλαο Χατζηνικολάου, νυν Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, την ιδέα η μελέτη και σπουδή στον χώρο αυτό να γίνει μέσα από ένα συντονιστικό φορέα, όπως ένα Ινστιτούτο ή ένα Κέντρο.
Την εποχή εκείνη, ήδη είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα σχετικά ερευνητικά κέντρα, που δεν ξεπερνούσαν τα 25 σε όλο τον κόσμο, από τα οποία προήλθαν ερευνητικά και επιμορφωτικά προγράμματα και σύντομα προέκυψαν τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα σε επίπεδα Master’s και PhD. Στην Ελλάδα ακόμη δεν υπήρχε τίποτα εκτός ενός μαθήματος Ιατρικής Δεοντολογίας που διδασκόταν στις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Κρήτης.
Ο θαυμασμός και η έκπληξη για τα επιστημονικά επιτεύγματα μαζί με τα διλήμματα και την αβεβαιότητα που προέκυπταν από τις άγνωστες συνέπειες πάνω στην ανθρωπότητα απεικονίστηκαν στο θαυμαστικό και το ερωτηματικό που διαμόρφωσαν το σήμα του Κέντρου.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ
Μέχρι σήμερα, από την πλευρά μας ως Κέντρο, με ερευνητικές κατευθύνσεις που καλύπτουν όλο το εύρος των ηθικών διλημμάτων που εμπεριέχονται στη βιολογική και ιατρική έρευνα, επιδιώκουμε τη συνεργασία με άλλα κέντρα του εξωτερικού, ώστε η εργασία μας να αναπτύσσεται κατά το δυνατόν ταχύτερα, αλλά και οι ιδέες μας να τυγχάνουν ευρύτερης κριτικής και διαδόσεως. Επίσης, εκτός από την ακαδημαϊκή διάσταση, έχουμε σκοπό να περνάμε τα πορίσματά μας και να ενημερώνουμε με σαφήνεια, σοβαρότητα και αξιοπρέπεια το κοινό.
Η επιθυμία μας να ασχοληθούμε με τα θέματα ηθικής που άπτονται άμεσα των ενδιαφερόντων της Εκκλησίας εκπηγάζει από την αγάπη μας στον άνθρωπο, όπως όμως αυτή νοείται μέσα από την αγάπη μας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία, τον Θεό και την αλήθεια. Γι’ αυτό και η σχέση μας με την Εκκλησία είναι άμεση. Και η εργασία μας, παρά τον ακαδημαϊκό της χαρακτήρα, έμμεσα αποτελεί μορφή εκκλησιαστικής διακονίας.
Έτσι, τα πορίσματά μας μπορούν να χρησιμοποιηθούν από πνευματικούς και θεολόγους, ενώ μέλη του Κέντρου μπορούν να συμμετάσχουν συμβουλευτικά σε ομιλίες, στρογγυλά τραπέζια, σεμινάρια, ενημερωτικές εκδηλώσεις ή όπου αλλού μπορεί να ζητηθεί η βοήθεια και συμμετοχή μας.
Ωστόσο, σκοπός της προσπάθειας του Κέντρου δεν είναι η με οποιονδήποτε τρόπο προώθηση και υποστήριξη κάποιων προδιατυπωμένων φιλοσοφικών, χριστιανικών ή εκκλησιαστικών θέσεων. Αυτό αποτελεί αποστολή της επίσημης Εκκλησίας ή συγκεκριμένων εκκλησιαστικών οργανώσεων κοινωνικής υποδομής.
Δική μας επιδίωξη είναι η επί ακαδημαϊκής βάσεως, μεθοδολογίας και συγκροτήσεως έρευνα της αλήθειας στα επί μέρους βιοϊατρικά προβλήματα η οποία ασφαλώς κάνει χρήση και συχνά ευρεία, του Ορθόδοξου ήθους και της θεολογικής εκκλησιαστικής κατανόησης του ανθρώπου, της κοινωνίας και των αξιών που ασφαλώς στηρίζεται στην αίσθηση της ζωτικής πραγματικότητος του Θεού και μυστικά ή φανερά εκφράζεται στην πατερική γραμματολογία.
Άποψή μας είναι ότι, ακόμη και στον τόπο μας, η επικρατούσα ανθρωπολογική αντίληψη, δυτική στη φύση και την προέλευσή της, αγνοεί τη δύναμη της ελευθερίας, την τόλμη της αλήθειας, τη διαύγεια της καθολικότητος, την ευαισθησία της πίστεως και τη λογική της ασκήσεως και αντ’ αυτών προβάλλει έναν άνθρωπο που η πορεία του προς την αλήθεια ελέγχεται από κάποιους εξωτερικούς νόμους, καθορίζεται από δογματικές εντολές, φράσσεται από υποθετικούς φόβους και μπερδεύεται από άψυχες αρετές, αστήρικτες επιχειρηματολογίες και μη πειστικές ερμηνείες.
Εμείς πιστεύουμε ότι η οποιαδήποτε λύση στα προβλήματα ή πρόταση στα διλήμματα πρέπει να χαρακτηρίζεται από την εναρμόνιση της αγάπης προς τον άνθρωπο και της αγάπης προς την αλήθεια. Είναι αδύνατο η πρώτη να αποξενώνει τη δεύτερη και η παρουσία της δεύτερης να αποδυναμώνει την πρώτη.
Γι’ αυτό και είναι πεποίθησή μας ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών πρέπει φιλάνθρωπα -με πνευματική αγάπη στον άνθρωπο- και όχι μόνο ανθρώπινα -με φυσική, αδύνατη, συναισθηματική αγάπη- να αγκαλιάζει τη ζωή του και λεπτά και διακριτικά να ενεργοποιεί τις ευαισθησίες της ψυχής του. Μόνον έτσι η προσπάθεια σωστά να βελτιώσουμε τη βιολογική μας ζωή και το σώμα μπορεί να χαρίσει εμπειρία πνευματικής ελευθερίας στην ψυχή. Κάτι το αντίθετο καταστρέφει την ψυχοσωματική ισορροπία και όταν ακόμη θεραπεύει το σώμα σκοτώνει τον άνθρωπο.